Afazi, beynin dilden sorumlu alanlarının hasar alması sonucu oluşan bir dil bozukluğudur. Çoğu insanda dil alanları beynin sol yarı küresinde yer almaktadır. Dolayısıyla, afazide beynin sol yarısındaki dil alanları hasarlanırken, kişinin de sağ tarafına inme inebilir/felç gelebilir. Bozukluğun birincil belirtileri kişinin konuşarak kendini ifade edememesi, konuşmayı anlama problemleri, okuma ve yazmada yaşanan problemler olarak karşımıza çıkmaktadır. Sol beyin hasarına maruz kalan bireyleri; Afazi Dil Değerlendirme Testi (ADD) ve Gülhane Afazi Testi (GAT-2) ile değerlendirmek mümkündür. Bu değerlendirmeler;
a) tüm dil alanlarındaki performanslarını belirlemek,
b) hastaya afazi tanısı koyabilmek,
c) uygun terapi hedeflerini seçmeye yardımcı olmak amacıyla geliştirilmiştir.
Genel konuşma akıcılığı değerlendirilerek afazi çeşitlerini ikiye ayırabiliriz; akıcı olan ve olmayan afaziler.
Akıcı Olan Afaziler Akıcı Olmayan Afaziler
-Wernicke Afazisi -Broca Afazisi
-İletim Afazisi -Global Afazi
-Anomik Afazi -Transkortikal Motor Afazi
-Transkortikal Duyusal Afazi -Karma Transkortikal Afazi
-Broca Afazisi
Dili anlamayla ilgili büyük problem yaşamamalarına karşın konuşma çıktısında ciddi sınırlılıklar gözlenir. Özellikle kelime bulma, karmaşık cümleleri anlama, tekrar etme ve yazma alanlarında sorun yaşayabilirler. Bu bireyler çoğunlukla yaşadıkları sorunların farkındadırlar.
- Global Afazi
En ağır afazi tipidir. Oldukça sınırlı konuşma çıktısı ve konuşmayı anlamada problemler gözlenebilir. Global afazili bireyler ne okuyabilir ne de yazabilirler.
- Karma Transkortikal Afazi
Broca afazisine benzemektedir. Broca afazisinden farklı olarak, konuşulanı anlamada sınırlılık yaşarlar ve temel bir seviyenin ötesinde okuma ya da yazı yazamazlar.
-Transkortikal Motor Afazi
Broca afazisine çok benzemektedir. Tekrar etme, isimlendirme ve anlama korunmuştur. Bu bireyler yazmada problem yaşamaktadırlar.
-Wernicke Afazisi
Konuşmanın akıcı olmasına karşın; dili ve kendi konuştuklarını da anlamada zorlandıkları için durumlarının farkında değillerdir çoğu zaman. Okuma ve yazmada güçlükler görülür. Bağlamdışı konuşma, kelime uydurma ve bazı kelimelerin konuşmada sürekli tekrarı bireylerin konuşmasında gözlenebilir.
-Anomik Afazi
Bu bireylerde temel sorun nesnelerin isimlendirilmesidir. Nesnenin adı yerine nesneyi tarif eder. Anlama ve motor üretim korunmuştur.
-İletim Afazisi
Dili anlamada ve konuşma üretiminde sorun yaşamazlar. Temel sorun tekrar edememeleridir. Bazı durumlarda kelimedeki harflerin yerini değiştirme veya silme gözlenebilir.
-Transkortikal Duyusal Afazi
Wernicke afazisine benzemektedir. Wernicke afazisinden farklı olarak sözcükleri tekrar etme korunmuştur. Semantik parafaziler (elma yerine portakal söylemek) görülebilir.
Afazili Bireylerle İletişime Geçerken Nelere Dikkat Edebiliriz?
· Arkadan gelen gürültüleri en aza indirmeye çalışabilirsiniz.
· Cümlenizi basitleştirebilir, konuşma hızınızı yavaşlatabilir ve anahtar kelimeleri vurgulayabilirsiniz.
· Onlara cümlelerini bitirmeleri için zaman tanıyabilirsiniz.
· Tüm konuşma girişimlerini överek bireye destek olabilirsiniz.
· Afazili bir bireyi aileden uzaklaştırmayın veya grup konuşmalarında göz ardı etmeyerek iletişimde bulunması için teşvik edici olabilirsiniz.
Afazi terapilerinde; hasarın nedenini iyi belirlemek, beyin hasarının üzerinden geçen zaman, lezyonun yeri ve büyüklüğü dil fonksiyonlarının geri kazanılmasında önemli faktörlerdir.
Comments